Dijital Finansın Geleceği: Kripto Varlıklar ve Kripto Varlık Platformları

Sinem Beyza Gül

İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi 4.Sınıf

Dijital dönüşümün hızla ilerlediği bu çağda kaçımız yastık altında para biriktiriyoruz? Dünya dijitalleşirken finans dünyasında da büyük devrimler gerçekleşiyor. Bunların en dikkat çekeni ise dijital dünyamız için yeni para birimi olarak ortaya çıkan Kripto varlıklar. Peki kripto varlık nedir ve bu varlıklar hangi platformlar üzerinden alınıp satılabilir? Mevcut sistemde bu platformlarının hukuka uygun olarak işlemesi için kuruluşu ile ilgili bir yasal düzenleme var mıdır?

Kripto varlık nedir?

Kripto varlıklar; elektronik olarak transfer edilebilen, depolanabilen veya ticareti yapılabilen dijital varlıklardır. Bu varlıkların geleneksel para birimlerinden en büyük farkı merkezi bir otorite tarafından yönetilmemesidir. İşte bu nedenle güvenli ve şeffaf bir şekle sahip olması ve transfer edilebilinmesi için blok zincir teknolojisi kullanılarak oluşturulurlar. Bazı varlıklar sınırlı sayıda iken örneğin Bitcoin’in toplam arzı 21 milyon ile sınırlandırılmıştır, bazılarının ise arzı sınırlandırılmamıştır örneğin Ethereum. Kripto varlıklar, "tokenizasyon" adı verilen bir süreçle, gerçek dünyadaki varlıkların dijital bir token ile temsil edilmesiyle ortaya çıkar.[1] Tokenlar, varlığın sahipliği ve nitelikleri hakkında bilgi içerir ve blokzincir ekosisteminde farklı amaçlara hizmet edebilir. En popüler olan kripto varlık türü; kripto paralar (Bitcoin, Ethereum) olmasına rağmen Hizmet tokenları, Güvenlik tokenları ve Değiştirilemez tokenlar (NFT) da en yaygın kripto varlıklardandır.

Dijital Borsaların yeni yüzü: Kripto varlık platformları

Kripto varlıklar yaşamımızda yaygınlaşmaya başladıkça bu varlıkların alınıp satılabileceği platformlarda hızla arttı. Peki, nedir bu kripto varlık platformları? Kripto varlık platformları, Bitcoin, Ethereum ve diğer kripto varlıkların alınıp satılmasını sağlayan dijital borsalardır. Bu platformlar, sadece kripto varlık ticareti yapma amacıyla değil, aynı zamanda bu varlıkların saklanmalarını, transfer edilmelerini ve hatta farklı yatırım stratejileri oluşturma amacıyla da kullanılır.

Bu platformlara örnek olarak; Binance, Coinbase, Kraken ve Bitstamp verebiliriz. Bu platformların öne çıkan özellikleri; kullanımı kolay bir arayüze sahip olmaları, sıkı güvenlik önlemleri ve geniş varlık yelpazeleridir. Ayrıca, birçok platform, kullanıcılarına marjin ticareti, kaldıraçlı işlem, staking ve lending gibi ek hizmetler de sunar.

Kripto varlıkların, hukuki niteliği tartışmalı olsa da kullanıcılar tarafından yapılan işlemlerin sonucu mülkiyet hakkına konu olabilir.[2] Dolayısıyla kripto varlık platformları aracılığı ile gerçekleşecek olan bu mülkiyet hakkı geçişinin hukuka uygun olarak yapılması gerekir. Bunun için de başlıca bir şekilde bu platformların usulüne uygun şekilde kurulmuş olması gerektiği konusunda hepimiz hemfikiriz.

Kanun koyucu da bizlerle aynı düşüncede olduğundan dolayı, 7518 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Kripto Varlıklar Yasası) ile 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na (SPKn) “Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve kripto varlıklara ilişkin hükümler” başlıklı 35/B maddesi eklenerek Sermaye Piyasası Kurulu’na (Kurul) kripto varlık platformlarına ilişkin ilkeleri belirleme yetkisi tanınmıştı.

Kurul’un 08.08.2024 tarih ve 42/1259 sayılı Kararı (Kurul Kararı)[3] ile kripto varlık platformlarının kuruluş başvurularına ilişkin ilke ve esasları belirlendi. Bu belirleme, kripto varlık platformlarının yapılarının işlem altyapısına yeterli gelişme imkanı tanımak ve potansiyel riskleri karşılayacak kadar güçlü olmasını sağlamak için yapılmıştır.

Karar ile belirlenen esasları 4 ana başlık altında inceleyebiliriz.

A) Platformların Kuruluş Şartları:

1. Anonim Ortaklık Şeklinde Kuruluş: Platformların anonim ortaklık olarak kurulması zorunludur.

2. Nama Yazılı Paylar: Platformların tüm payları nama yazılı olmalıdır.

3. Nakit Karşılığı Paylar: Platformların payları nakit karşılığı çıkarılmalıdır.

4. Asgari Sermaye: Platformların asgari 50.000.000 TL sermayesinin tamamı nakden ödenmiş olmalı ve özsermayesi bu tutardan az olmamalıdır.

5. Esas Sözleşme Uygunluğu: Platformların esas sözleşmeleri Kanun ve ilgili düzenlemelerde yer alan hükümlere uygun olmalıdır.

6. Kurucu Şartları: Platform kurucularının Kanun ve ilgili düzenlemelerde belirtilen şartları taşıması gerekir.

7. Ticaret Ünvanı: Ticaret ünvanında "kripto varlık alım satım platformu" ibaresi yer almalıdır.

8. İşletme Konusu: Esas sözleşmede işletme konusu münhasıran kripto varlık alım satımı, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer ve bunların gerektirdiği saklama işlemlerinden biri veya daha fazlasının gerçekleştirilmesi olarak belirlenmelidir.

9. Yönetim Kurulu: Yönetim kurulu asgari üç üyeden oluşmalıdır.

10. Şeffaf Ortaklık Yapısı: Ortaklık yapısı şeffaf ve açık olmalıdır.

B) Kuruculara, Ortaklara ve Yöneticilere İlişkin Şartlar:

1. Finansal Güç ve İtibar: Kurucular, ortaklar ve yöneticiler gerekli mali güç ve itibara sahip olmalıdır.

2. Suç Kaydı: Kurucular ve ortaklar, belirli suçlardan hüküm giymemiş olmalıdır.

3. Faaliyet İzni İptali: Faaliyet izinlerinden biri iptal edilmiş kuruluşlarda sorumluluğu bulunan kişiler kurucu veya yönetici olamaz.

C) Platformların Kuruluş İşlemleri:

1. Başvuru Belgeleri: Kurucular, belirlenen esaslara uygun belgelerle Kurul’a başvuru yapmalıdır.

2. Faaliyet İzni Başvurusu: Kuruluş izni alan şirketlerin ayrıca faaliyet izni almak için başvurması gerekecektir.

Ç) Geçiş ve Uyum Hükümleri:

1. Geçiş Süreci: Geçici 11. madde kapsamında faaliyet gösteren platformların belirlenen tarihe kadar başvurularını tamamlamaları gerekmektedir.

2. Belge Eksiklikleri: Eksik belge ile başvuru yapanların başvuruları işlemden kaldırılacaktır.

Dört başlık altında belirlenen bu esaslarla, kripto varlık platformlarının kuruluşları ortak hükümlere bağlanmaya çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda atılan ilk adımlardan sayılabilecek, Avrupa Birliği Konseyinin (AB) 16 Mayıs 2023 tarihinde kabul ettiği Kripto Varlık Piyasasına İlişkin İlk Yasal Çerçeve (MICA)[4] yer almaktadır. MICA ile AB düzeyinde, kripto varlıklar, kripto varlık satıcıları ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları ortak bir yasal çerçeveye oturtulmuştur. Böylece, finansal istikrar ve kripto varlıklara yatırım yapmak isteyen kullanıcılar güven altına alınmıştır. MICA haricinde Dijital Operasyonel Esneklik Yasası (DORA)’da kripto varlık hizmet sağlayıcılarını kapsayacak düzenlemeler içermektedir. Bunların yanı sıra, Financial Stability Board (FSB) Ekim 2022'de kripto varlık faaliyetleri ve pazarlarının düzenlenmesi, denetlenmesi ve gözetimi hakkında bir danışma raporu[5] yayınlamıştır.

Dünyada yaşanan tüm bu gelişmelere Türkiye’de yanıtsız kalmadı ve Kripto varlıklarla ilgili Sermaye Piyasası Kanununda (SPK) değişiklik yapılmasına dair 16 Mayıs 2024’te TBMM Başkanlığına sunulan kanun teklifi, 8 Haziran 2024 tarihinde yasal çerçevesine kavuşmuş oldu.

Teknolojide meydana gelen bu hızlı finansal değişiklikler, hukuki düzenlemeye ihtiyaç duyacaktır. Dijital finansın geleceğinin sağlam dayanaklara dayanarak gelişmesi için hukuksal altyapı vazgeçilmezdir. Zira temeli sağlam olmayan bir yapı, ne zaman yıkılacağı belli olmadığı için sürekli bir güvensizlik yaratır.

Kaynakça

AKSAN Hukuk Bürosu, "Kripto Varlıklar 101 ve Yasal Düzenlemeler," erişim tarihi: 18 Ağustos 2024, https://aksan.av.tr/kripto-varliklar-101-ve-yasal-duzenlemeler.

Pınar Çağlayan Aksoy “Hukuk Gözünden Kripto Varlıklar," ARKSigner Blog, erişim tarihi: 20 Ağustos 2024, https://blog.arksigner.com/blokzinciri-teknolojisi/hukuk-gozunden-kripto-varliklar.

Sermaye Piyasası Kurulu. İlke Kararı (i-SPK.35.B). 08/08/2024 tarihli ve 42/1259 sayılı Kurul Kararı. 2024/38 sayılı Bülten. Erişim Adresi: https://spk.gov.tr/spk-bultenleri/2024-yili-spk-bultenleri.

European Securities and Markets Authority (ESMA), "Markets in Crypto-Assets Regulation (MiCA)," erişim tarihi: 23 Ağustos 2024, https://www.esma.europa.eu/esmas-activities/digital-finance-and-innovation/markets-crypto-assets-regulation-mica.

Financial Stability Board (FSB), "Regulation, Supervision and Oversight of Crypto-Asset Activities and Markets: Consultative Report," October 2022, erişim tarihi: 23 Ağustos 2024, https://www.fsb.org/2022/10/regulation-supervision-and-oversight-of-crypto-asset-activities-and-markets-consultative-report/.

[1] AKSAN Hukuk Bürosu, "Kripto Varlıklar 101 ve Yasal Düzenlemeler," erişim tarihi: 18 Ağustos 2024, https://aksan.av.tr/kripto-varliklar-101-ve-yasal-duzenlemeler.

[2] Pınar Çağlayan Aksoy “Hukuk Gözünden Kripto Varlıklar," ARKSigner Blog, erişim tarihi: 20 Ağustos 2024, https://blog.arksigner.com/blokzinciri-teknolojisi/hukuk-gozunden-kripto-varliklar.

[3] Sermaye Piyasası Kurulu. İlke Kararı (i-SPK.35.B). 08/08/2024 tarihli ve 42/1259 sayılı Kurul Kararı. 2024/38 sayılı Bülten. Erişim Adresi: https://spk.gov.tr/spk-bultenleri/2024-yili-spk-bultenleri.

[4] European Securities and Markets Authority (ESMA), "Markets in Crypto-Assets Regulation (MiCA)," erişim tarihi: 23 Ağustos 2024, https://www.esma.europa.eu/esmas-activities/digital-finance-and-innovation/markets-crypto-assets-regulation-mica.

[5] Financial Stability Board (FSB), "Regulation, Supervision and Oversight of Crypto-Asset Activities and Markets: Consultative Report," October 2022, erişim tarihi: 23 Ağustos 2024, https://www.fsb.org/2022/10/regulation-supervision-and-oversight-of-crypto-asset-activities-and-markets-consultative-report/.